محبوبیت زغالی

جنگ اول خلیج فارس و دخالت نظامی آمریکا

از دوران سلطۀ عثمانی تا جنگ جهانی اول، کویت بخشی از خاک عراق به شمار می‌رفت. اما انگلیس برای داشتن اهرمی در برابر عراق سرشار از نفت، در سال ۱۹۶۱ میلادی کویت کوچک را از عراق جدا کرد. با این کار بخش اعظم دسترسی عراق به خلیج‌فارس قطع شد. ولی نه رژیم وقت عراق و نه دولت‌های بعدی، هیچگاه این استقلال را نپذیرفتند، این مرز را به رسمیت نشناختند و همچنان میدان نفتی مرزی رمیله را متعلق به خود می‌دانستند.

از طرفی عراق در خلال جنگ با ایران مبالغ هنگفتی از کشورهای عربی قرض گرفته بود و از آنجایی که این جنگ به نفع آن‌ها هم بود، انتظار داشت بعد از پایان درگیری، بدهی‌ها را ببخشند؛ و در هر صورت این اتفاق نیفتاد. اما به روایتی موثق‌تر صدام، کویت را متهم به سرقت ۲.۴ میلیارد دلار نفت از میدان نفتی رمیله در حین جنگ عراق-ایران کرده بود. برخی کشورهای عربی هم بلافاصله پس از جنگ، سهمیۀ تولید نفتشان را که اپک تعیین کرده بود، افزایش دادند. بنابراین، بازار اشباع و بهای نفت کاهش پیدا کرد. در این میان عراق به‌شدت متضرر شد و کمی بعد از پایان درگیری با ایران، در ۱۱مرداد۱۳۶۹ (۱۹۹۰) به کویت حمله و آن را اشغال کرد. این جنگ به جنگ اول خلیج‌فارس (جنگ خلیج‌فارس۱) معروف شد.

سال ۱۹۹۰ میلادی، جنگ سرد[۱] پایان یافت. دولت جرج بوش به علت باور عمومی مردم از آغاز دوران صلح، برای کاهش‌دادن بودجۀ نظامی به‌شدت تحت فشار قرار گرفت بود. اما بوش، فرماندۀ کل نیروهای مسلح آمریکا، همان دلال نفتی سابق تگزاسی و رئیس پیشین سیا، قصد نداشت تحت هیچ شرایطی به این فشارها تن دهد! اعضای کنگره هم با وجود همۀ تنش‌هایشان با دولت به کاهش نیروی نظامی به حدود یک‌سوم رای دادند. همین رای نیز یکی از عوامل کاهش چشمگیر محبوبیت جرج بوش در اذهان عمومی شد. پس او برای بازگشت به شرایط سابق و حفظ عناوینش به رویدادی قابل‌توجه نیاز داشت؛ رویدادی که توان اقناع کنگره را داشته باشد و به همگان بفهماند جهان هنوز هم خطرناک است و ارتشی قدرتمند لازمۀ ثبات.

پنتاگون هم که همیشه به دنبال تثبیت نظامی آمریکا در منطقۀ خلیج‌فارس بود، عملاً با این نگاه بوش مشکلی نداشت؛ چرا که حضور نظامیان آمریکایی در منطقه یکی از سه ستون استراتژی کنترل منطقۀ غرب آسیا محسوب می‌شد. پس دولت و پنتاگون، از پایگاه‌های مهم قدرت در آمریکا، به ترویج و نفوذ این تفکر دامن زدند و تلاش کردند با بازی‌های رسانه‌ای بدنۀ مردمی را نیز قانع و با خود همراه کنند: شروع دوبارۀ جنگ.

بنابراین آمریکا به‌عنوان نفر سومی برای خاتمۀ درگیری عراق و کویت، وارد جنگ اول خلیج‌فارس شد و در سال ۱۳۶۹ (۱۹۹۱) با ائتلافی از چند کشور دیگر، طی عملیاتی موسوم به طوفان صحرا ابتدا به کویت و سپس به عراق حمله کرد. بنا بر دانشنامۀ جنگ و صلح، بعد از جنگ جهانی دوم، این جنگ بزرگ‌ترین نبرد قرن بیستم از نظر تعداد تجهیزات و متحدان است؛ جنگی که در آن آمریکا ۹۰میلیون تن بمب در شدیدترین حملات هوایی تاریخ جهان بر سر عراقی‌ها فروریخت.

مهم‌ترین جنگ‌افزار این حملات سلاح‌هایی حاوی اورانیوم سفید ضعیف‌شده بود که در نهایت چندین تن مواد رادیواکتیو در کویت و عراق بر جای گذاشت. استنشاق غبار این ماده مسمومیت فلزی شدید ایجاد می‌کند و موجب نقص در عملکرد ریه، کلیه، سایر اندام‌ها و بروز انواع سرطان می‌شود و در بلندمدت تغییرات ژنتیکی اساسی ایجاد می‌کند. دیگر ویژگی اورانیوم ضعیف‌شده این است که به راحتی آتش می‌گیرد و می‌تواند با دمایی بالاتر از شش هزار درجه سانتی‌گراد بسوزد. 

علی‌رغم ممنوعیت سازمان ملل متحد در حمله به تاسیسات اتمی، آمریکا تاسیسات اتمی درحال‌کار عراق را ویران کرد و همین کار موجب آزادشدن ذرات شیمیایی و بخارات سمی در محیط شد و غیرنظامیان زیادی را به کام مرگ کشاند. ۱۲فوریه همان سال اعلام شد که فقط تاسیات نظامی تخریب شده است ولی فردای آن روز، پناهگاه زنان و کودکان بمباران شد و هزاروپانصد نفر سوختند و به زغال تبدیل شدند! در این جنگ، تولید برق عراق به ۳درصد قبل از جنگ، ذخیره آب به ۵درصد و تولید نفت به صفر رسید… شبکۀ فاضلاب از بین رفت، بیماری‌های واگیردار و در ادامه سوءتغذیۀ حاد شیوع پیدا کرد. حتی بعد از عقب‌نشینی عراق به بصره، نیروی هوایی آمریکا همچنان با تمام قوا مسیر بصره را بمباران کرد؛ در‌حالی‌که عراق از پنج روز قبل تقاضای آتش‌بس داده بود.

به گفتۀ سازمان ملل، کشوری که تا ماه ژانویه جامعه‌ای مدنی و صنعتی بود به حالت پیش از دوران صنعت تبدیل شد! سپتامبر۱۹۹۴، دولت عراق اعلام کرد که بعد از اعمال تحریم در اوت۱۹۹۰، پانصدهزار کودک بر اثر بیماری و نبود موادغذایی و آب سالم جان خود را از دست داده‌اند؛ رقمی تقریباً سه برابر تلفات ژاپن در حملۀ اتمی آمریکا.

دست آخر به کمک همۀ این بمباران‌ها، محبوبیت جرج بوش به بالاترین حد خود در دوران زمامداری‌اش رسید؛ بمب‌های تبلیغاتی که در رسانه‌های آمریکا بر سر خود مردم آمریکا فروریخت و حاصلش شد علاقه به رئیس‌جهمور… بمب‌هایی که بر سر مردم عراق فروریخت و حاصلش شد روسیاهی‌ای که تا ابد به زغال خواهد ماند.

[۱] جنگ سرد: جنگ ژئوپلیتیکی و رسانه‌ای، بعد از جنگ جهانی دوم، بین دو ابرقدرت آن زمان یعنی شوروی و آمریکا که از سال ۱۹۴۷ آغاز شد و در ۱۹۹۱ به اتمام رسید. 

منبع

• سرکوب امید، ویلیام بلوم، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۸، فصل ۵۲

کلمات کلیدی: عراق / کویت / عملیات طوفان صحرا / جنگ اول خلیج فارس / صدام / بوش / اورانیوم / میدان نفتی رمیله / بودجه نظامی آمریکا / سلاح اتمی / جنگ افروزی